Zapisnik i zaključci sa Okruglog stola o pristupačnosti

Članovi Savjeta za brigu o licima sa invaliditetom u skladu sa zadacima tog tijela inicirali su brojne aktivnosti u cilju unapređenja položaja osoba s invaliditetom, prvenstveno u oblasti pristupačnosti kao ključnog segmenta za zadovoljavanje osnovnih potreba i prava osoba s invaliditetom. Oblast pristupačnosti predstvalja preduslov za uključivanje osoba s invaliditetom u društvene tokove i procese, stoga se u zakonskim rješenjima nepristupačnost javnih objekata i institucija tretira kao diskriminacija.

Osobe s invaliditetom u Crnoj Gori su spriječene da ostvaruju ljudska prava ravnopravno sa drugima, svakodnevno se suočavaju sa diskriminacijom, samom činjenicom da uprkos dobrim zakonskim rješenjima u praksi još uvijek nije obezbijeđen pristup svim javnim objektima i ustanovama. Dodatan problem predstavljaju novoizgrađeni objekti u kojima najčešće nijesu ispoštovani standardi pristupačmnosti, kako kada je u pitanju pristupna rampa, tako i kada su u pitanju unutrašnji djelovi objekta. Međutim, kada se govori o pristupačnosti ne misli se samo na arhitektonsku pristupačnost, već i na pristupačnost informacija, komunikacija i tehnologija, kao veoma važnom segmentu za ostvarenje prava i ravnopravan tretman OSI u društvu.

Na okruglom stolu koji je organizovan 19. novembra tekuće godine, sa ciljem upoznavanja nadležnih institucija, inspekcijskih službi i članova Inženjerske komore Crne Gore o problemima sa kojima se svakodnevno suočavaju OSI u pogledu pristupa i kretanja u okruženju u kojem žive, školuju se i rade prisustvovalo je oko 60 predstavnika državnih organa, nevladinih organizacija, nezavisnih institucija i predstavnika medija.

Posebno moramo istaći zadovoljstvo medijskog izvještavanja nakon događaja i uticaj na podizanje svijesti javnosti o pravima osoba s invaliditetom.

Ovom prilikom se zahvaljujemo svim učesnicima Okruglog stola na spremnosti za učešćem i iskazanim doprinosom ovoj oblasti društvenog života OSI. Posebno se zahvaljujemo saradnicima u organizaciji Okruglog stola, Ministarstvu održivog razvoja i turizma za otvorenu spremnost da se doprinese kako poboljšanju zakonskih propisa, tako i cjelokupnoj politici u oblasti pristupačnosti, te Inženjerskoj komori Crne Gore na finansijskom udjelu pokrića troškova Okruglog stola, a naročito na spremnosti da se pronađu adekvatni načini prevazilaženja problema nepristupačnosti, građenja pristupačnog okruženja i sankcionisanja onih članova Komore koji prekrše Zakon u ovoj oblasti.

Učesnici okruglog stola su se usaglasili da je u oblasti, prvenstveno arhitektonske, pristupačnosti evidentan napredak posljednjih godina. Razlog poboljšanja situacije prvenstveno vidimo u činjenici da se Crna Gora iz dana u dan razvija, te arhitektonski i urbanistički izgrađuje, pa se u novo-izgrađenim objektima u određenoj mjeri poštuju osnovni standardi pristupačnosti. No, i pored toga, postoji veliki broj investitora, projektanata, revidenata, izvođača radova, nadzora, komisije za tehnički pregled, koji ne žele ispoštovati standarde propisane zakonskim normama. S obzirom na postojanje relativno dobrih zakonskih normi glavni razlog ovakvog stanja vidimo u nepostojanju adekvatne svijesti kod većeg dijela javnosti, a posebno arhitektonske koja dominantno i utiče da se prihvate prvenstveno sugrađani s invaliditetom, a potom i druge kategorije (djeca, trudnice, majke sa dječijim kolicima, stariji ljudi i td) kao ravnopravni građani kojima se mora obezbijediti adekvatno korištenje i uživanje prostora.

Shodno prethodno navedenom, a posebno na osnovu radnog dijela i diskusije Okruglog stola predložene su sljedeće preporuke i zaključci:

1. da Savjet za brigu o licima sa invaliditetom razmotri mogućnost da se formira tijelo za praćenje sprovođenja Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (sa akcentom na pristupačnost objekata), u čijem će sastavu biti lica s invaliditetom, predstavnici Zajednice opština, Ministarstva održivog razvoja i turizma, Uprave za inspekcijske poslove i Inženjerske komore Crne Gore, te da predlog dostavi nadležnom ministrarstvu na dalju proceduru,
2. da Tijelo iz tačke 1 u roku od šest mjeseci, a najdalje do jula mjeseca naredne godine, napravi precizan pregled objekata u javnoj upotrebi, u skladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata i Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti, te da konačan pregled ovih objekata dostavi Savjetu na upoznavanje i dalju proceduru,
3. da sva ministarstva, odnosno ostali organi državne i lokalne uprave obavezno planiraju sredstva za prilagođavanje objekata u njihovoj nadležnosti potrebama lica sa invaliditetom, na godišnjem nivou i o istom izvjeste Savjet;
4. da se što hitnije usvoji Akcioni plan za prioritetno prilagođavanje objekata u javnoj upotrebi, za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti za 2013. godinu;
5. da Savjet za brigo o licima sa invaliditetom uputi preporuku Ministarstvu nadležnom za poslove građenja da objavi poziv nevladinim organizacijama za formiranje Radne grupe za izradu Akcionog plana za prilagođavanje objekata u javnoj upotrebi, za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti za 2014. godinu;
6. da svi državni i lokalni organi i institucije kao vid prelaznog rješenja nabave transportere za transfer invalidskih kolica u cilju prevazilaženja visinskih razlika;
7. da kao preporuka Savjeta za brigu o licima sa invaliditetom, Ministarstvo održivog razvoja i turizma dostavlja na polugodišnjem nivou za sjednice Savjeta, izvještaje o tehničkom pregledu objekata;
8. da izvještaj o reviziji tehničke dokumentacije i tehničkom pregledu objekata, kao poseban stav, sadrže izjavu o poštovanju standarda za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti – sagledati mogućnost zakonskog obavezivanja revizora i vršioca tehničkog pregleda;
9. da Savjet uputi preporuku lokalnim upravama da se preko Savjeta za pitanja lica sa invaliditetom na lokalnom nivou inicira izrada lokalnih akcionih planova za prioritetno prilagođavanje objekata u javnoj upotrebi;
10. da se kao obavezan element uz saglasnost revizora dostavlja izjava o poštovanju standarda pristupačnosti za kretanje lica smanjene pokretljivosti u svakom konkretnom slučaju;
11. da se u načelnim odredbama Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata definiše princip jednake pristupačnosti svima i pravo na jednako korišćenje javnih objekata i površina;
12. da se kroz Plan privremenih objekata za Morsko dobro i Nacionalne parkove, kao i kroz planove iste namjene koje rade lokalne samouprave, razmotri mogućnost i obezbijede uslovi za stvaranje kvalitetniijih i boljih rješenja za pristup objekata turističko-ugostiteljske namjene i plaža licima smanjene pokretljivosti;
13. da se razmotri posebna mogućnost za prilagođavanje spomenika kulture korisnicima invalidskih kolica;
14. da nadležne institucije obezbijede pristupačnost svojih sajtova osobama oštećenog vida;
15. da se predstavnici Inženjerske komore uključe u sastavu i radu Komisija za praćenje poštovanja uslova za pristup objekata licima smanjene pokretljivosti;
16. da se uspostavi saradnja između organizacija osoba s invaliditetom, Ministarstva održivog razvoja i turizma i Inženjerske komore Crne Gore sa Zajednicom Opština radi uključivanja Zajednice Opština u proces prilagođavanja i izgradnje pristupačnog okruženja kako na nacionalnom, tako i na lokalnom nivou;
17. da se inteziviraju aktivnosti na podizanju svijesti šire javnosti, a posebno investitora, arhitekata i izvođača radova o obavezi građenja pristupačnog okruženja za sve;
18. da će Komora nastaviti da radi na podizanju svijesti svih članova o obavezi građenja pristupačnog okruženja i da će sankcionisati sve članove koji ne ispoštuju zakonske odredbe i standarde pristupačnosti, kroz oduzimanje licenci i o istom obavijesti javnost;
19. da se predstavici organizacija osoba sa invaliditetom uključe u timove koji donose plansku dokumentaciju kako bi se od početka uključili u fazu planiranja, revizije i izgradnje;
20. da predstavnici organizacija osoba s invaliditetom fotografišu objekte koji nijesu izgrađeni po standardima pristupačnosti, te da fotografije prosleđuju nadležnom Ministarstvu i Inženjerskoj Komori Crne Gore radi dalje procedure.