Zajedničko saopštenje za javnost dijela NVO povodom navoda u tekstu „Radije plaćaju doprinose nego što zapošljavaju“

S obzirom da naše prvobitno reagovanje na navode u tekstu „Radije plaćaju doprinose, nego što zapošljavaju“ nije objavljeno, od strane Dnevnog lista Pobjede, u kojoj je isti objavljen, a zbog objektivnog informisanja javnosti i želje da se godinama ne stiče pogrešan utisak i stav po pitanju zapošljavanja osoba s invaliditetom želimo saopštiti sljedeće:

Pozitivno je i pohvalno što su mediji zainteresovani za teme i položaj osoba s invaliditetom, jer je to jedan od najadekvatnijih načina informisanja javnosti i formiranja stavova o pravima, mogućnostima i potrebama osoba s invaliditetom stoga pohvaljujemo zainteresovanost redakcije Dnevnog lista „Pobjeda“ da se piše o ovoj temi, u skladu sa novinarskim principima uzimajući u obzir mišljenje više strana.
Smatramo da je krajnje vrijeme da se davanjem istinitih informacija stane na put manipulacijama koje se vrše nad organizacijama osoba s invaliditetom i nad samim osobama s invaliditetom, po pitanju trošenja sredstava iz Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom i sprovođenja Zakona koji definiše ovu oblast. U tom smislu objašnjavanjem da ne postoje kvalitetni projekti kao razlog za nedovoljnu realizaciju sredstava, od strane nadležnih organa, ne širi se samo neistina, i ne skriva se samo odgovornost za sprovođenje Zakona i realizaciju sredstava iz Fonda, već se čini ogromna šteta i vrijeđaju se osobe s invaliditetom, sticanjem utiska da osobe koje rade u organizacijama osoba s invaliditetom ne umiju da pišu projekte i nemaju dobre, kvalitetne ideje i kapacitete, te da osobe s invaliditetom nijesu sposobne da rade veliki dio poslova koji bi bili realizovani kroz projektne aktivnosti;
Širenjem ovakvih dezinformacija nadležni organi rade upravo suprotno zakonu demotivišući poslodavce da zapošljavaju osobe s invaliditetom, čime im se ne pružaju šanse da postanu korisni članovi društva. Primjer višegodišnje izgradnje rehabilitacijskog centra koji za cilj ima upravo profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje pokazuje neiskrenost nadležnih organa da se sredtsva troše namjenski, jer kada sredstva ostaju u budžetu onda se niko ne poziva na Zakon, ali kad treba utrošiti sredstva iz Fonda, prvi i osnovni argument je da to Zakon ne omogućava. Drugi primjer koji potvrđuje naše prethodne navode jeste što od donošenja Zakona pa do danas nije počeo rad Komisije za utvrđivanje invaliditeta, procjenu preostale radne sposobnosti i mogućnosti zapošljavanja. Kao razlog za nepočinjanje rada Komisije, nadležni organi, takođe, navode nedostatak finansijskih sredstava. Posljedica po osobe s invaliditetom zbog nerada Komisije jeste ta što mnoge osobe nemaju kategorizaciju odnosno status osobe s invaliditetom, a samim tim ne mogu ostvariti prava koja propisuje ovaj Zakon, što znači da državni organi rade sve kako bi onemogućili osobe s invaliditetom da budu aktivni članovi društva. Takođe, javnost treba da bude upoznata da još uvijek nijesu donešeni svi podzakonski akti, a radi se o pravilniku koji treba da reguliše „grant šeme“ koje su preuzete iz Slovenije, a čiji značaj, cilj i uklapanje u naš pravni sistem nadležni‚ očigledno nedovoljno poznaju. Upravo su te „grant šeme“ jedini način crpljenja sredstava iz Fonda kroz projektne aktivnosti, ali tek kada se donese pomenuti Pravilnik.
Plasiranjem netačnih informacija o nepostojanju projekata se zapravo manipuliše sa nadležnostima pojedinih organa, jer se konstantno problemi vide u Ministarstvu finansija i Zavodu za zapošljavanje, ali ne i u Ministarstvu rada i socijalnog staranja koje je zaduženo za sprovođenje zakona.
Podvlačimo da se problem za nesprovođenje zakona ne nalazi u nepostojanju projekata, već u nespremnosti da se stvore uslovi za zapošljavanje OSI (kao što su uklanjanje arhitektonskih barijera, podizanje nivoa svijesti o sposobnostima OSI, podrška za samostalno življenje i obavljanje radnih zadataka…)
Ono što dodatno potvrđuje nespremnost za zapošljavanje OSI, jeste činjenica da većina državnih organa ne stvara uslove, niti zapošljava OSI. Takođe, ponašanje nadležnih organa ne samo da usporava povećanje zaposlenosti OSI, već izaziva probleme i u isplati ličnih dohodaka poslodavcima koji među zaposlenima imaju OSI, a najviše zbog velikog kašnjenja i neblagovremene isplate naknada koje se ostvaruju po osnovu Zakona.

Naročito je zanimljivo objašnjenje Ministarstva finansija „da novca za osobe sa invaliditetom nema – jer nema kvalitetnih projekata.“, a zna se da je uplaćeno u prethodnom periodu 15.000.000€ pa se postavlja logično pitanje kome su te pare namijenjene i za koje su „kvalitetne projekte“ utrošene, a da ciljna grupa tih projekata nijesu osobe s invaliditetom???

Želimo naglasiti da smo pokušali da dobijemo to objašnjenje od ministarsttva finansija. Ali smo kao što je i uobičajeno dobili odgovor da su nenadležni i uputili nas na Zavod za zapošljavanje Crne Gore, u kome kažu da sredstvima koja se uplaćuju na račun Fonda raspolaže Ministarstvo finansija.
Iako se čini da se iz ove situacije ne može izaći, smatramo da je konstituisanje Fonda kao posebne institucije  rješenje kojim bi se prevazišli navedeni problemi i svi bi znali ko je odgovoran i nadležan za realizaciju politike zapošljavanja osoba s invaliditetom.

Vjerujemo i da su u nadležnim organima svjesni da je ovo jedino adekvatno rješenje ali ne vjerujemo da će se tako lako odreći višemilionskih prihoda koji se ubiraju na račun OSI, a troše se u korist svih osim OSI.

Zar se ne čini nelogičnim da organizacije osoba s invaliditetom godinama govore o problemu finansiranja i održivosti samih organizacija da je sredstva iz Fonda bilo moguće crpiti na osnovu projekata?!

Na kraju, najsrdačnije molimo nadležne da  nepošteno, nekorektno, nekolegijalno i neodgovorno ne imputiraju neistine iznošenjem iskaza koji njih oslobađaju od odgovornosti, i time organizacije osoba s invaliditetom onemogućavaju da kvalitetno obavljaju i realizuju aktivnosti koje su inače u njihovoj nadležnosti, a to je zadovoljenje minimuma standarda i poboljšanje kvaliteta života osoba s invaliditetom.

1. Marina Vujačić, Izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore
2. Miroslava-Mima Ivanović, Izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom Kotor
3. Danijela Vušurović, Izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom Nikšić,
4. Goran Macanović, Izvršni direktor Organizacije slijepih za Nikđić, Šavnik i Plužine
5. Milenko Vojičić, Izvršni direktor Udruženja PLEGIJE Nikšić
6. Andrija Marićević, Predsjednik, Udruženja lica sa tjelesnim invaliditetom Crne Gore
7. Dejan Tmušić, Izvršni direktor, Udruženja paraplegičara Cetinje
8. Vela Tešović, Izvršna direktorica, Udružebnja osoba sa oštećenim sluhom – Lijepi gest
9. Lidija Guberinić, Predsjednica, NVO Opštinsko udruženje multiple skleroze Bijelo Polje
10. Lidija Guberinić, Predsjednica, NVO Opštinsko udruženje multiple skleroze Berane
11. Milan Šaranović, Generalni direktor, Centra za antidiskriminaciju EKVISTA