Evidentirani brojni problemi u sprovođenju i finansiranju servisa personalne asistencije u Crnoj Gori

U januaru mjesecu UMHCG je završilo Studiju: Personalna asistencija – ključ za samostalni život, i na osnovu nje Sažetak studije (Policy brief) koji su izrađeni u okviru projekta: “Za osnažene i samostalne studente s invaliditetom”,finansiranog od strane EU kroz projekat „Unapređenje pružanja socijalnih usluga u JEE kroz osnaživanje regionalnih i nacionalnih mreža civilnog društva”, koji sprovodi Udruženje samarićanskih radnika (Arbeiter-Samariter-Bund, e.V. Germany-ABS).

Situaciona analiza (usklađenost prakse sa međunarodnim standardima) podrazumjevala je: analizu pravnog i normativnog okvira Crne Gore i prikupljanje podataka o sprovedenom servisu na njenoj teritoriji u poslednjih pet godina od strane nevladinih organizacija koje se bave pravima djece i/li osoba s invaliditetom, a čije finansiranje su podržale: lokalne samouprave, Komisija za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću, Zavod za zapošljavanje Crne Gore, Sistem Ujedinjenih nacija u Crnoj Gori (UNDP) i Fond za aktivno građanstvo (fAKT). Informacije su u najvećoj mjeri prikupljene na osnovu zahtjeva za slobodan pristup informacijama i dopisa međunarodnim i domaćim nevladinim organizacijama. Analizom su obuhvaćene sve opštine u Crnoj Gori, izuzev novoformiranih opština Gusinja i Petnjice. Na osnovu analize propisa i prikupljenih podataka izrađen je opis stanja u oblasti sprovođenja servisa personalne asistencije i preporuke za unaprijeđenje i adekvatno regulisanje ovog servisa kroz Sažetak studije (Policy brief), nakon čega je pokrenuta inicijativa, koja za cilj ima da doprinese adekvatnom pravnom regulisanju i pravilnom sprovođenju servisa personalne asistencije u skladu sa međunarodnim standardima u ovoj oblasti. S obzirom da je u Ministarstvu rada i socijalnog staranja u toku izrada Pravilnika o bližim uslovima za pružanje i korišćenje, normativima i minimalnim standardima usluga podrške za život u zajednici, kojim će se pravno regulisati i servis personalne asistencije, Studija i Sažetak će ovoj instituciji i članovima radne grupe u okviru nje ukazati na najveće probleme koji postoje u normativi i praksi Crne Gore i ponuditi najpovoljniji model za rješenje istih.

Rezultati istraživanja koje smo sproveli pokazuju da je u poslednjih pet godina (2009. Do jula 2014.) na teritoriji Crne Gore sprovedeno 17 projekata koji su se isključivo odnosili na servis personalne asistencije, koje je sprovelo 7 (sedam) nevladinih organizacija. Rezultati istraživanja su takođe pokazali da je 14 projekata koje su sprovele tri organizacije osoba s invaliditetom samo djelimično podrazumijevalo i servis personalne asistencije, dok se većina aktivnosti odnosiloa na pomoć u kući i tretman fizioteraputa.

Zavod za zapošljavanje Crne Gore je kroz program Javnog rada podržao 100 projekta 22 NVO u okviru kojih su se sprovodili servisi koji su se nazivali personalnom asistencijom, a podrazumijevali su sprovođenje drugog servisa. Među 22 NVO koje su podržane jedna je organizacija osoba s invaliditetom i jedna humanitarna organizacija, dok su ostalih 20 NVO udruženja roditelja djece s invaliditetom. Od strane ZZZCG su podržana i tri projekta koja su realizovale dvije organizacije osoba s invaliditetom za koje sa sigurnošću ne možemo tvrditi da li su podrazumijevali servis personalne asistencije zbog nepotpunih informacija koje su nam dostavljene u izvještaju.

Ukupno je za projekte koji se nijesu odnosili na servis personalne asistencije, već na druge servise i to: asistencija u nastavi, pomoć u kući, aktivnosti dnevnog boravka, fizioterapeutski i drugi tretmani, i servis geronto domaćica utrošeno 1.581.294,30€, od čega je preko 1.500.000,00€ finansijska podrška od Zavoda za zapošljavanje Crne Gore.

S obzirom na velike probleme u praksi i složenost i značaj ovog servisa njegovo regulisanje smo predložili posebnim pravilnikom koji bi bio usklađen sa međunarodnim standardima i podrazumijevao da su njegovi korisnici poslovno sposobne osobe motivisane za samostalan život. S obzirom da je personalna asistencija ljudsko pravo osoba s invaliditetom smatramo da se ono ne smije uslovljavati vrstom i stepenom invaliditeta, kao ni brojem potrebnih sati, a o tome ko će biti personalni asistent, kada i kako će se servis koristiti treba da odlučuje sam korisnik.

Personalna asistencija, osim što ima za cilj podršku i omogućavanje samostalnog života, podrazmijeva i kombinaciju zadovoljavanja tri različite vrste potreba ili zadataka i to: pomoć pri zadovoljavanju ličnih potreba korisnika/ca (održavanje lične higijene, oblačenje, transferi, hranjenje i sl.), pomoć pri zadovoljavanju kućnih potreba (održavanje higijene domaćinstva, kuvanje i sl.) kao i pomoć pri zadovoljavanju socijalnih potreba (odlasci na putovanja, šoping, banku, šetnje, posjete: prijateljima, kulturnim i zabavnim događajima, doktoru i sl.)

Detaljnije informacije o samm servisu i svim ostalim segmentima Studije možete pronaći na ovom linku.