Danas se obilježava Evropski dan samostalnog života

Ingolf Oesterwitz: “Samostalnost je stanje uma, a ne mišićna funkcija.”

Evropska mreža za samostalni život (ENIL), čija je UMHCG članica, proglasila je 5. maj za Evropski dan samostalnog života. Ove godine se taj dan obilježava u zemljama EU na različite načine, ali u svijetlu sveopštih mjera štednje koje naročito utiču na podršku samostalnom životu osoba s invaliditetom. 

O samostalnom životu osoba s invaliditetom u Crnoj Gori se malo zna. Generalno termini “samostalni život” ljude podstiče na djelimično, a ponekad i pogrešno značenje ovih termina.

Naime, samostalni život je pokret, ali samostalni život je više od toga. On je filozofija.Filozofija koja podrazumijeva da se osobe s invaliditetom bore za on0 što je drugima dato “zdravo za gotovo” i jednostavno na raspolaganju.

Upravo je suština u nezavisnom intelektu, odnosno samostalnom donošenju odluka.

Samostalni život je novi pristup invaliditetu. Postulati filozofije samostalnog života ne postavljaju u središte invaliditet, već psihološke i fizičke barijere koje društvo postavlja i često rigidne strukture podrške koje onda to društvo nameće kao pomoć. Samostalni život je filozofija pristupa invaliditetu i potrebama osoba s invaliditetom, koja se u osnovi razlikuje od tradicionalne filozofije rehabilitacije.

Ovdje se radi o samostalnom donošenju odluka osobe s invaliditetom o tome šta želi, kada to nešto želi i na koji način. Da bi govorili o samostalnom životu ne smijemo zanemariti servis personalne asistencije, kao osnovni preduslov samostalnog življenja, a posebno ne smijemo zaboraviti principe na kojima počiva samostalni život. Radi se principima: samostalnog donošenja odluka, izbora, kontrole, odgovornosti i prava na grešku.

Kada se ispoštuje pomenutih pet principa onda se može govoriti o filozofiji samostalnog života i u tom trenutku svako društvo i država može govoriti o tome da je omogućila i ispoštovala osnovna ljudska prava osoba s invaliditetom.

Samostalni život je započeo u Americi kasnih 60-ih godina prošlog vijeka, kada se grupa Amerikanaca s invaliditetom okupila u građanskom pokretu i protestvovala protiv kliničkog načina života i zatvaranja osoba s invaliditetom u institucijama.

U Crnoj Gori Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore je jedan od početnika promovisanja ovog pristupa i filozofije prema osobama s invaliditetom.

Podsjećamo da smo u saradnji sa Centrom za istraživanjem i monitoring-CeMI i Juventasom izradili Studiju uspostavljanja servisa personalne asistencije u Crnoj Gori, a prvi pilot projekat personalne asistencije sproveden je u Nikšiću u partnerstvu Organizacije slijepih za Nikšić, Šavnik i Plužine i Udruženja PLEGIJE Nikšić 2009.g. UMHCG ovu vrstu servisa od 2011. obezbjeđuje svake godine za par studenata s invaliditetom koji ispunjavaju uslove za ovaj vid podrške, upravo po principima ove vrste servisa.

Napominjemo, takođe, da naša inicijativa za donošenje posebnog Zakona o personalnoj asistenciji od strane Ministarstva rada i socijalnog staranja nije prihvaćena, već je ovaj servis ušao samo kao “naznaka” u Zakonu o socijalnoj i dječijoj zaštiti u dijelu -podrška za život u zajednici-, što znači da do izrade podzakonskog akta ništa nije i neće biti precizirano. Dakle, u praksi još uvijek nijesu stvoreni uslovi za kontinuirano sprovođenje, niti stalno finansiranje ovog servisa od strane države.

Dok se u Crnoj Gori čeka na ovaj vid podrške u mnogim razvijenijim zemljama, postoje Centri za samostalni život.